Ecosystemen
Mycorrhiza is de symbiose van planten en schimmels waarbij de schimmel mineralen uit de bodem haalt om ze aan de plant door te geven in ruil voor suikers.
Met name de ecoloog Suzanne Simard heeft de aandacht gevestigd op het belang van deze symbiose bij bomen en bossen met haar inzicht dat er ondergrondse mycorrhizale netwerken zijn, die bomen met elkaar verbinden en communicatie mogelijk maken via een netwerk van schimmels. Ze publiceerde haar eerste bevindingen al in 1997 in Nature.
In haar visie concurreren bomen niet met elkaar om licht, water en voedsel maar werken ze samen ten gunste van het bos als geheel, als ecosysteem.
Zulke bosecosystemen worden wel aangeduid als ‘Wood Wide Web ‘.
Een deel van haar ideeën is de afgelopen jaren nogal een hype geworden en ook terechtgekomen in sferen die, hoe zal ik dat zeggen, niet bevorderlijk zijn voor het wetenschappelijke gehalte van de inzichten. In de film Avatar zijn de concepten nogal romantisch uitgewerkt – een blockbuster, dat wel.
Voor zover ik kan zien is het biologische fundament van haar werk niet omstreden, en zelfs fors uitgebreid door nader onderzoek waarbij de heilzame werking van schimmels voor bodemstructuur en biodiversiteit is vastgesteld.
Het concept van het wood wide web kwam ik ook tegen in een toelichting op het document Designing Ecosystems of Intelligence from First Principles van Karl Friston et al. Of je het nu als een voorbeeld uit de werkelijkheid wilt zien of als metafoor maakt niet veel uit voor de basisgedachte dat we af moeten van het idee dat de ontwikkeling van AI om enkelvoudige intelligentie zou moeten draaien, met de menselijke cognitieve intelligentie als maat.
We zijn niet op weg naar monolithische superbreinen die alles weten en alles kunnen, en die bepalend zouden kunnen zijn voor heil of ondergang van de mensheid als geheel. In plaats daarvan zou – in de visie van Friston – de ontwikkeling gericht moeten zijn op samenwerkende intelligent agents, zowel synthetische als natuurlijke, die kennis en de uitvoering van taken delen en samen daadwerkelijke ecosystemen van gedeelde intelligentie vormen.
Er moet uiteraard nog veel gedaan worden, het document is een ontwerpdocument, een plan om aan de slag te gaan. De roadmap van Friston cs onderscheidt 5 stadia (de huidige meegerekend) waarvan de eerstvolgende de komende 2 jaar uitontwikkeld zou moeten worden tot op het hoogste ambitieniveau. Op de volgende stadia hebben ze – tentatief – periodes van 4, 8 en 16 jaar gezet – ook nog met een steeds lager ambitieniveau.
In een volgend bericht zal ik de stadia verder uitwerken, ze vormen een soort taxonomie zoals ik eerder beschreef en waarin vooral de cognitieve kant is uitgewerkt. Hier is het uitgangspunt geheel anders.
Ik zal me er graag in gaan verdiepen – in het verloop van de ontwikkeling maar ook al in wat vooraf gaat. Daar komen immers de begrippen die ik eerder noemde zoals het Bayesiaanse brein, Markov dekens, homeostatisch mechamisme, entropie, free energy principe en meer vandaan. Het voorwerk is feitelijk begonnen bij Schrödingers’ What is Life? uit 1944. Friston bewijst in zijn eigen werk gepaste eer aan het denkwerk van deze illustere voorganger, in een volgend bericht zal ik daarom ook daar beginnen.